ТАРИХ. ӨЛКЕТАНУ

САРАЙШЫҚ САЗДАРЫ
САРАЙШЫҚ САЗДАРЫ

Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы ..Біз бүгінде сол жер табытына құрсанған кейбір қалаларымыздың ізін тауып, олардың өмір сүрген дәуірі, сәулеті мен мәдениеті, экономикалық кескін-келбетін анықтау, кешегі тарихты бүгінгі таным-санамен бағамдау жолында жұмыс істеп келеміз. Сондай қалаларымыздың бірі – Сарайшық.

 

 

АРАЛТӨБЕНІҢ АЛТЫН АДАМЫ
АРАЛТӨБЕНІҢ АЛТЫН АДАМЫ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы ...Қазірде Қазақстан тарихы, оның археологиясында “Аралтөбе”, “Аралтөбенің, болмаса жалпы түрде Атыраудың алтын адамы” деген сөздер жиі айтылады. Олай болса, сол Атырауды екінің бірі біледі, ал “Аралтөбе”  дегеніміздің өзі не, ол қай жерде? Алтын адам ба? Ол қайдағы адам?
НОГАЙ-КАЗАКИ
НОГАЙ-КАЗАКИ
Ногай-казак (ноғай, ноғай қазақтар) – этническая группа, входившая в прошлом в состав казахов Букеевского ханства (было образовано по указу царского правительства в 1801 году в результате заселения земель между Волгой и Уралом, пустовавших после откочевки части калмыков в 1770 гг. в пределы Цинской империи, казахскими родами Младшего жуза во главе с султаном Букеем Нурали-хановым). Самоназвание группы – «ногай», «ногай казаками» (буквальный перевод «ногайские казахи») их называло окружающее казахское население, позднее это название закрепилось за ними в научной литературе.Ногай-казак (ноғай, ноғай қазақтар) – этническая группа, входившая в прошлом в состав казахов Букеевского ханства (было образовано по указу царского правительства в 1801 году в результате заселения земель между Волгой и Уралом, пустовавших после откочевки части калмыков в 1770 гг. в пределы Цинской империи, казахскими родами Младшего жуза во главе с султаном Букеем Нурали-хановым). Самоназвание группы – «ногай», «ногай казаками» (буквальный перевод «ногайские казахи») их называло окружающее казахское население, позднее это название закрепилось за ними в научной литературе.
БЕСШОҚЫ
БЕСШОҚЫ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы...Бесшоқы... Әрине, бір кезде бұл арада биік шоқылар болды ма, жоқпа, әй, қайдам?! Бірақ ылғи қиыршық тастармен биіктеп, бір-бірімен жалғасып, иықтасқан, менің балалығым өткен, әкемнің ізі қалған Бесшоқы тауы осы. Оның ақыраған бораны аз, азынаған желі де сирек. Әйтсе, әр тұсынан он үңгір қыста тоңып, жазда ми қайнатқан ыстықта пана іздеген әлдебіреулерге жылы орын, салқын самал саялы қолтық.
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ЕРЕСЕК ӘЖЕ
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ЕРЕСЕК ӘЖЕ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы....Солардың арасында өзінің ең ұзақ жасағандығымен Гиннестің рекордтар кітабына енген әлемдегі ең ересек әже – Тәнзила Бисенбаева тұрады. (Соңғы 20 жылда ол әлемде ең ұзақ жасаған екінші адам. Алғашқысы франциялық Жанна Луиз Кальман. Кальман 1997 жылы 122 жасында қайтыс болған.) Ал Тәнзила апай бұл күнде 120 жаста...
ЖЫҢҒЫЛДЫКӨЛДЕН АЛМАТЫҒА
ЖЫҢҒЫЛДЫКӨЛДЕН АЛМАТЫҒА
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы. 1937 жылдың көктемінде Гурьев облысы Теңіз ауданынан Алматыға домбырашы, мұғалім, ақын және әуесқой композитор Смағұл Көшекбаев келіп, КазЦИК атындағы оркестрге кірді. Сонымен қатар ол филармонияның қарауына берілген қазақ музыкасы кабинетінің қызметкері болды. Көшекбаев Динаны біледі екен. Кабинеттің тапсыруы бойынша Динаны Алматыға шақырып келуге кетті” деп жазады. Мұндағы ой - аталған оркестрді ел ішіндегі халықтық таланттармен толықтыру, олардың репертуарындағы не бір асыл шығармаларды жазып, қағазға түсіру, кейінгі жастарға үйрету еді.
РЕСПУБЛИКАНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРОКУРОРЫ
РЕСПУБЛИКАНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРОКУРОРЫ

15 шілде 1922 жылғы ҚССРның жұмысшы Шаруа үкіметінің 10 санды қаулысының 102 статьясына сай прокурордың міндетін атқаруға кіріскен ҚССР-дің Юстиция Халық комиссары Шафхат Бекмұхамбетов  кім еді.

ҚАЗАҚТЫҢ СУСАНИНІ
ҚАЗАҚТЫҢ СУСАНИНІ

Жалпы алғанда халық батырлары Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлы бастаған көтеріліс туралы соңғы 100 жылға жуық уақыт ішінде біраз кітаптар жарық көрді көптеген мақалалар жарияланды.Сонымен бірге оқылған баяндамалар мен сөйленген сөздер қанша ма? Ал,сол көтерілістің 3 жыл бойы үлкен аумақты қамтып,табысты жүруіне зор үлес қосқан Исатай мен Махамбеттің ержүрек сарбаздары туралы не білеміз? Осы жерде аздап мүдіруге тура келеді.Өйткені,сол ержүрек сарбаздар туралы жазылған зерттеу еңбектер онша көп емес.Сол батырларды ұлығылау,халық арасында насихаттау жағы тіпті  сын көтермейді деуге болады.Сөзіміз дәлелді болу  үшін Бөкей ордасындағы 1836-1837 жылдардағы көтерілістегі басшы тұлғалардың бірі-Қабыланбай Қалдыбаевқа тоқталайық.

ҚАЖЫМҰҚАН АСТРАХАНДА
ҚАЖЫМҰҚАН АСТРАХАНДА
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы..Төрт рет дүние жүзінің және Еуропаның чемпионы атанып, 59 шет мемлекетте болған, 48 медаль алған халқымыздың палуандар патшасы Қажымұқан Мұңайтпасов көзі тірісінде талай әлем чемпиондарын, Еуропа мен Азияның арқасы жерге тимеген алыптарын тізе бүктірген батыр баба (Ол 1927 жылы ресми түрде “Қазақ даласының батыры” атағын алған) патшалы, кейіннен кеңестік Ресейдің көшпелі циркі құрамында боп, көптеген жерде өнер көрсеткен. Соның бірі Астрахан қаласында өткенге ұқсайды. Онда мынандай жағдай болған екен. Ол жайлы аталған оқиғаның куәгері, аталған облыстың Лебяжье селосында тұрған, қазір арамызда жоқ Қами Жұмағалиев ақсақал кезінде маңғыстаулық журналист Әбілхайыр Спановқа былай деп әңгімелеген екен. Одан және ағайындарының айтуымен бізге де жетті.
ҚАЗАҚ ӨНЕРІНІҢ ЖАНАШЫРЫ
ҚАЗАҚ ӨНЕРІНІҢ ЖАНАШЫРЫ

Қазақ өнері мен әдебиеті туралы әңгіме болғанда, осынау қос саланың дамуы мен өркендеуіне өлшеусіз үлес қосқан Қазақстан және Қырғыстан республикаларының өнеріне еңбегі сіңген қайраткер, композитор, өнер зерттеушісі, суретші Илья Жақанов ағамыз бірден ойға оралады.