ТАРИХ. ӨЛКЕТАНУ

КОЛЕСО СЕДОЙ СТАРИНЫ
КОЛЕСО СЕДОЙ СТАРИНЫ

 

Каждая земля славится своими героями, но Атырау занимает особое место в этом славном  ряду, что  красноречиво выражено в народной аксиоме: «Младшежузью дай копьё и поставь колоть вражьё». Воины и правители рождались на этой земле, чтобы нести силу и власть за ее пределы. Кол-шокпар и клинок были братьями каждому рожденному здесь мальчику, символ власти байтерек – отцом, верная плеть-камшы – сестрой урожденных наездников, в которых древние греки увидели мифических кентавров. Воинское искусство предков наших, древних тюрков, было столь славным, что вошло в мифы и легенды других народов через сказочные образы. Наставниками древнегреческих героев были кентавры – полулюди-полукони искусные в воинском деле, и обучавшие Ясона, Геракла и Тесея. Рождавшихся, живущих и умиравших на своих верных конях в нескончаемых боевых походах древних тюрков предки европейцев воспринимали именно так  - людьми, слившимися со своими конями в одно целое.

НОҒАЙ ОРДАСЫ
НОҒАЙ ОРДАСЫ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы  Қазақстанда пайда болған ірі мемлекеттік құрылымдардың бірі Ноғай Ордасы болды. Оның негізі ХІІІ ғасырдың екінші жартысында қаланып, XIV ғасырдағы Едіге тұсында жалғасты да, оның баласы Нұраддиннің (1426-1440) кезінде аяқталды. Ондағы үстем тайпа маңғыттар болды. Соған сай олар өздерін «маңғыт», «маңғыт тайпасы» деп атады. «Ноғай», «ноғайлықтар», «Ноғай Ордасы» атаулары күнделікті қолданыста бірінші рет XVI ғасырдың басында пайда болды. Мекені Еділ-Жайық арасы, орталығы Жайықтың төменгі сағасы еді.

Бұл тарихи әдебиеттер дерегі. Ал егер осыны тарқата түссек,  ноғайлар, Ноғай Ордасы дегеніміз кімдер еді? Олар неге Сарайшықты мекендеді?

ҚАЛА ІРГЕСІНІҢ ҚАЛАНУЫ
ҚАЛА ІРГЕСІНІҢ ҚАЛАНУЫ

Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы Енді қаланың аталған жерге орын тебу уақытына келейік. Біз әңгімеміздің басында ол туралы түрлі жорамалдар бар деген едік. Шындығында да жорамалдар ғана, тіпті сол заманғы араб саяхатшылары XVIII-XIX, XX ғасырлардағы орыс, өзге елдер, туған республикамыздың ғалымдары еңбектерінде “Дәл мына жылы Сарайшық қаласының ірге тасы қаланды” деген нақты сөз жоқ, бәрі де болжам.

САРАЙШЫҚ САЗДАРЫ
САРАЙШЫҚ САЗДАРЫ

Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы ..Біз бүгінде сол жер табытына құрсанған кейбір қалаларымыздың ізін тауып, олардың өмір сүрген дәуірі, сәулеті мен мәдениеті, экономикалық кескін-келбетін анықтау, кешегі тарихты бүгінгі таным-санамен бағамдау жолында жұмыс істеп келеміз. Сондай қалаларымыздың бірі – Сарайшық.

 

 

АРАЛТӨБЕНІҢ АЛТЫН АДАМЫ
АРАЛТӨБЕНІҢ АЛТЫН АДАМЫ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы ...Қазірде Қазақстан тарихы, оның археологиясында “Аралтөбе”, “Аралтөбенің, болмаса жалпы түрде Атыраудың алтын адамы” деген сөздер жиі айтылады. Олай болса, сол Атырауды екінің бірі біледі, ал “Аралтөбе”  дегеніміздің өзі не, ол қай жерде? Алтын адам ба? Ол қайдағы адам?
НОГАЙ-КАЗАКИ
НОГАЙ-КАЗАКИ
Ногай-казак (ноғай, ноғай қазақтар) – этническая группа, входившая в прошлом в состав казахов Букеевского ханства (было образовано по указу царского правительства в 1801 году в результате заселения земель между Волгой и Уралом, пустовавших после откочевки части калмыков в 1770 гг. в пределы Цинской империи, казахскими родами Младшего жуза во главе с султаном Букеем Нурали-хановым). Самоназвание группы – «ногай», «ногай казаками» (буквальный перевод «ногайские казахи») их называло окружающее казахское население, позднее это название закрепилось за ними в научной литературе.Ногай-казак (ноғай, ноғай қазақтар) – этническая группа, входившая в прошлом в состав казахов Букеевского ханства (было образовано по указу царского правительства в 1801 году в результате заселения земель между Волгой и Уралом, пустовавших после откочевки части калмыков в 1770 гг. в пределы Цинской империи, казахскими родами Младшего жуза во главе с султаном Букеем Нурали-хановым). Самоназвание группы – «ногай», «ногай казаками» (буквальный перевод «ногайские казахи») их называло окружающее казахское население, позднее это название закрепилось за ними в научной литературе.
БЕСШОҚЫ
БЕСШОҚЫ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы...Бесшоқы... Әрине, бір кезде бұл арада биік шоқылар болды ма, жоқпа, әй, қайдам?! Бірақ ылғи қиыршық тастармен биіктеп, бір-бірімен жалғасып, иықтасқан, менің балалығым өткен, әкемнің ізі қалған Бесшоқы тауы осы. Оның ақыраған бораны аз, азынаған желі де сирек. Әйтсе, әр тұсынан он үңгір қыста тоңып, жазда ми қайнатқан ыстықта пана іздеген әлдебіреулерге жылы орын, салқын самал саялы қолтық.
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ЕРЕСЕК ӘЖЕ
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ЕРЕСЕК ӘЖЕ
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы....Солардың арасында өзінің ең ұзақ жасағандығымен Гиннестің рекордтар кітабына енген әлемдегі ең ересек әже – Тәнзила Бисенбаева тұрады. (Соңғы 20 жылда ол әлемде ең ұзақ жасаған екінші адам. Алғашқысы франциялық Жанна Луиз Кальман. Кальман 1997 жылы 122 жасында қайтыс болған.) Ал Тәнзила апай бұл күнде 120 жаста...
ЖЫҢҒЫЛДЫКӨЛДЕН АЛМАТЫҒА
ЖЫҢҒЫЛДЫКӨЛДЕН АЛМАТЫҒА
Жазушы Өтепберген Әлімгереевтің «Үстірт пен Үйшік, Азау арасы» кітабынан үзінділер жалғасы. 1937 жылдың көктемінде Гурьев облысы Теңіз ауданынан Алматыға домбырашы, мұғалім, ақын және әуесқой композитор Смағұл Көшекбаев келіп, КазЦИК атындағы оркестрге кірді. Сонымен қатар ол филармонияның қарауына берілген қазақ музыкасы кабинетінің қызметкері болды. Көшекбаев Динаны біледі екен. Кабинеттің тапсыруы бойынша Динаны Алматыға шақырып келуге кетті” деп жазады. Мұндағы ой - аталған оркестрді ел ішіндегі халықтық таланттармен толықтыру, олардың репертуарындағы не бір асыл шығармаларды жазып, қағазға түсіру, кейінгі жастарға үйрету еді.
РЕСПУБЛИКАНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРОКУРОРЫ
РЕСПУБЛИКАНЫҢ ТҰҢҒЫШ ПРОКУРОРЫ

15 шілде 1922 жылғы ҚССРның жұмысшы Шаруа үкіметінің 10 санды қаулысының 102 статьясына сай прокурордың міндетін атқаруға кіріскен ҚССР-дің Юстиция Халық комиссары Шафхат Бекмұхамбетов  кім еді.