РУХАНИЯТ

Торқалы туған жердің қырқасында қалып қойған сонау арманшыл бала кезімізде бізді таңғы тәтті ұйқыдан дикторлар Әнуарбек Байжанбаев пен Сауық Жақанованың «Алматыдан сөйлеп тұрмыз» деген әуезді үні мен бірінші сортты үнді шайының хош исі оятатын. Бүгінгі ұрпақ үшін кейде ертегідей көрінетін сол бір ғажайып күндерде радиодан сар даланың ерке самалындай жанға жайлы, сыршыл да сұлу әндер шалқып жатушы еді.

Ол әндер көркемдігі жағынан бірінен бір өтетін. Десек те, мен бұл жолы өзіме қатты әсер еткен, жанымды толқытқан бір ән туралы бөліп айтқым келіп отыр. Бұл – Илья Жақановтың «Жайлаукөл кештері».

Жуырда ақын Жұмабай Құлиевтің «Құбыладан соққан қызыл жел» атты мақаласын жариялаған болатынбыз.

Бүгін Сіздердің назарларыңызға, біртуар ақын, «Дарын» мемлекеттік сыйлығының лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері Светқали Нұржанның туындыларынан үзінділер ұсынамыз!

Қырғыз бен қазаққа ортақ, әрі адамзаттың Айтматовы атанған Шыңғыс ағаның шығармалары сонау туған жер қырқасында қалған бала күндерден-ақ жүрегімізді тербеп, ерекше бір сәулелі сезімдерге бөлейтін еді. Күллі қазақ оқырманы өз жазушымыз деп таныған қаламгердің туындылары сол кезде біздің рухани тәрбиешіміз болды десек артық емес. Кітап сүйер қалың қауымның сүйіспеншілігін былай қойғанда, оның «Жәмила», «Қызыл орамалды шырайлым менің», «Қош, Гүлсары» атты повестерінің әсерімен композитор Илья Жақанов «Жәмиланың әні», «Даниярдың әні», «Әселім», «Бибіжан» атты әндерді жазғаны да белгілі. Осының ішіндегі «Бибіжан» әні «Қош, Гүлсары» повесінің әсерімен жазылған еді. Мұның бәрі Айтматов шығармаларына деген халық махаббатының көрінісі.

Осыдан бірнеше жыл бұрын осы аталған туындының желісімен жаңа кинофильм түсірілгені белгілі. Менің бұл әңгімемнің арқауы осы туынды туралы болмақ.

Алтын бесік ауылым Сарайшыққа барғанда, ара-тұра ауылдан үш шақырым сыртқары жатқан қоңыр төбеге соғып кетемін. Ішіне көп сырды, сартап сағынышты бүгіп жатқан қоңыр төбе мені өткеннің аяулы елестеріне жетелей жөнеледі...

Сағындырған сол бір ән

...Осылайша Жайық туралы жаңа ән дүниеге келді. Оның тұсауы Атырауда кесілді. Әнді атыраулық әнші Өтеген Олжабаев орындады».

- Сол жолы Атыраудағы «Жилгородок» ықшамауданы клубының концерт залына халық сыймай, түрегеліп тұрды....

Сағындырған сол бір ән

1981 жылдың наурыз айы...

Композитор Шәміл Әбілтаев Қазақстанның оңтүстігіндегі Сарыағаш санаторийіне демалуға келді. Санаторий таудың етегінде, жасыл орманның арасында орналасқан. Көктем ерте шығатын түстік өңірде сол бір жылы да күн шуағы молынан төгіліп, табиғат жарықтық мейірімді анадай иіп тұр еді. Маңайдан жаңа бой көтерген жас шөптің иісі мұрын жарады. Ал демалыс аймағын қоршай, қаумалап өскен айгөлек қайыңдар сұлу қыздай сыланып, өзінің әсемдік әлемін тамашалауға шақыратындай. Көз бен көңілді арбаған бір жұмақ дүниесі.

Санаторийға осындай бір көктемнің керімсал күндерінде әрі демалыс, әрі шабыт іздей келген Шәміл аға осы жерде ел есінен өшпес ғажап әнді дүниеге әкелді. Алайда, бұл әннің тууына мұндағы табиғат сұлулығынан гөрі, басқа бір жағдайдың әсер етерін композитордың өзі де білген жоқ еді...

На сегодняшний день в Калмыкии компактно проживают порядка 5 тысяч казахов, из которых, как известно, более 90 процентов живут в Юстинском, Черноземельском, Яшкульском и Лаганском районах. Остальные 10 процентов рассредоточены на территории всей республики. В Элисте находится головной центр, а в вышеназванных четырех районах действуют его филиалы.